Hagode Shel Peysekh: in a Socialist Mode (1900/1919, trans. Shlomo Enkin Lewis 2025)

DOWNLOAD: PDF | ODT

This is a full transcription of the 1919 edition of a Bundist haggadah in Yiddish, first published circa 1900. The original was published by the “Galician Bund” as a parodic text. To the original Yiddish text, I have added an English translation and a brief translator’s introduction in English and Yiddish. I have modified the Yiddish text only by inserting evidently missing words in [square brackets]. I completed this translation in April 2025, although it took me a few years. I was partially funded by the Foundation for Yiddish Culture in Montreal, on the condition that I would add an introduction and release the work under a creative commons license. I suggest this for fun, inspiration, and liturgical use. I am purposefully uploading this in time for May Day / international Labour day.

This work is in the Public Domain due to its having been published more than 95 years ago.

Source (Yiddish)	Translation (English)
דיזע בראָזשור איז דאָס ערשטע מאָל אַרויס אין אַמעריקע. אין יאָהר 1900 איז זי ערשיענען עטוואָס אומגעענדערט אַרויסגעגעבען פֿון “בונד”. אין יאָהר 1910 איז זי ערשיענען אין פֿערלאַג פֿון “סאָציאַל-דעמאָקראַט” און איצט ערשיינט זי אין דעם זעלבען פֿערלאַג מיט קליינע אומענדערונגען. צוגעפאַסט צו די היינטיגע פֿערהעלטענישען.	This brochure was first released in America. In 1900 it was published, slightly modified, by the “Bund.” In 1910 it was published by the publishing house “Social Democrat.” And now, it is being republished by the same publishing house with minor modifications, suitable for the present state of affairs.
[דיזע צוויי-שפראַכיגע דיגיטאַלע נוסח איז איבערגעזעצט און פֿאָרמאַטירט געוואָרן פֿון שלמה דזשעק ענקין לואיס אין יאָהר 2025].	[This bilingual digital version was translated and formatted by Shlomo Jack Enkin Lewis in 2025.]
אַריינפֿיר פֿון טראַנסקריבירער\איבערזעצער (2025)	Translator’s Introduction (2025)
טייערע לייענערס, דער דאָזיקער פאַראָדישער פירוש אויף דער טראַדיציאָנעלער “הגדה של פסח,” וואָס איז געשריבן געוואָרן מתּוך ווייטיק און קאַמף אויף כדי צו פֿאַרשטאַרקן דער סאָציאַליזם, איז אַ פראַכטפולע און רירנטע שטיק פֿון אונזער ייִדישע ירושה. דאָ ווערט פֿאָרגעשטעלט דער גאַנצער אָריגינעלער טעקסט, אָן קיין שום ענדערונגען אָדער צענזור. דערפֿאַר מוז איך באַוואָרנען דעם לייענער: לייענט קריטיש!!	Dear readers, This parodic commentary on the traditional Passover Hagode, which was written from a place of pain and struggle as a way of teaching and promoting socialism by radically re-reading the Passover story, is a brilliant and moving piece of our Jewish heritage. This translation does not censor or alter the original text; rather it attempts to convey this text in its entirety. As such, I have a warning for the reader: read critically!!
דאָס איז אַ שטאַרקער טעקסט, און וועט זיכער באַגייסטערן היינטיקע סאָציאַליסטישע און “לינקע” ייִדן. טראָץ דעם, שטעלט עס פֿאָר מיט נאַיוויטעט געוויסע קאָנצעפטן וואָס זענען אי פֿאַלש, אי שעדלעך. איך שטעל דאָ פֿאַָר די פֿאָלגנדע ביישפילן:	This text is powerful, and is rightly a source of inspiration for contemporary socialist and leftist Jewish people. Nevertheless, it also rather naively endorses some concepts that are inaccurate and harmful. I will single out, as examples worthy of attention:
1. אַ פֿאַרעלטערטער סאָציאַליסטישער פֿאַרשטאַנד פֿון דעם “פראָגרעס” אין דער געשיכטע, וואָס האַלט למשל אַז דאָס מאָדערנע שקלאַפֿעריי איז געווען ווייניקער ברוטאַל ווי דאָס פֿאַר-מאָדערנע שקלאַפֿעריי, און אַז אינדיגענע פֿעלקער זענען ערגעץ-ווי “פרימיטיוו”. אַזאַ פֿאַרשטאַנד פֿון דער געשיכטע האָט ראַסיסטישע אימפליקאַציעס וועלכע מיר טאָרן נישט איגנאָרירן.	1. An antiquated socialist understanding of the progress of history, which characterises modern slavery as somehow less brutal than pre-modern slavery, and would consider most indigenous peoples as “backwards.” Such an understanding of history has racist implications which I believe were unintentional, but which cannot be ignored.
2. אַן איבער-פשוט’ע און רעאַקטיווע אַנטי-רעליגיעזע פאָזיציע, וואָס אָנערקענט נישט אַז “רעליגיעזע” טיילען פֿון אונזער קולטור, אַזוי ווי מדרשים, ברית-מילה, און יום-טובים, האָבן ווערט אפילו פֿאַר וועלטלעכע אידן, ווייל זיי זענען אַ פֿונדאַמענט פֿון אונזער קולטור און ציוויליזאַציע. די מחברים פון אָט די הגדה ווייזן אַז זיי זענען שטאַרק איבערגעגעבן צום קיום פֿון דער ייִדישער פֿאָלק צווישן אַנדערע פֿעלקער אויף דער וועלט, אָבער זיי פֿאַרשטייען אַ פָנים נישט אַז זייער אַנטי-רעליגיעזע פאָזיציע גיט אַמאָל שטיץ פֿאַר אַנטי-ייִדישע כוחות וואָס ווילן אויסמעקן אָדער אַסימילירן דאָס ייִדישע פֿאָלק. אָט דער אַנטי-רעליגיעזער קוקווינקל איז מסתמה צוליב דעם וואָס אַ טייל רבנים אין יענע צייטן האָבן געשטיצט דער קאַפיטאַל אַנשטאָט די אָרעמע ייִדן אין זייערע קהילות. היינטיקע רבנים מוזן זיך היטן קעגן אַזאַ עבירה.	2. A simplistically reactive anti-religious stance, which does not acknowledge that “religious” practices, such as midrashic storytelling, bris milah, and holiday observance, hold value even for non-religious Jews as vehicles of our culture and civilization. The writers of this Hagode display clear investment in the survival of the Jewish nation among all nations of the world, but fail to see how their anti-religious stance sometimes aligns them with anti-Jewish attempts to erase and assimilate the Jewish people. This Hagode’s complete rejection of religion is likely due to rabbis who aligned themselves with Capital’s dominance against the needs of their own communities. Contemporary rabbis must be careful not to do the same.
3. געבן שטיץ דווקא פאַר רעוואָלוציאָנערער געוואַלד אַנטקעגן אַ שלומ’דיקע סאָציאַליסטישע רעוואָלוציע. די מחברים פון די דאָזיקע הגדה האָבן געהאַלטן אַז מען קען נאָר איבערקערן די קאַפיטאַליסטישע עקספלויטאַציע מיט געווער. דאָס איז צו פֿאַרשטיין, ווייל מען האָט נישט געגעבן פֿאַר אָרעמע לייט אין יענע צייטן קיין שום שלומ’דיקער וועג צו דער פֿרייהייט. אָט די הגדה איז אַ וויכטיקע דערמאָנונג פֿאַר די מיט מאַכט אַז, ווען די מאַסן קענען נישט אַריינפֿירן דער פראָגרעס שלומ’דיקערהייט, וועלן זיי זיך נעמען צו געוואַלד זיך צו באַפֿרייען. טראָץ דעם, איך האָף אַז די אונטערדריקטע מאַסן וועלן היינט קענען אַריינפֿירן די נייטיקע סאָציאַלע ענדערונגען שלומ’דיקערהייט. רעוואָלוציאָנערער געוואַלד זאָל מען פֿאַרשטיין ווי אַ לעצטע ברירה, נישט קיין פּלאָימדיקע נייטיקייט. די גלאָריפֿיצירונג פֿון געוואַלד איז נאָר גורם דער צעשטערונג.	3. An endorsement of revolutionary violence as preferable to a peaceful socialist revolution. The authors of this Hagode saw no way to defeat capitalist exploitation besides through armed struggle. This is understandable, because the poor were not being given any peaceful path to freedom. The example of this Hagode can be taken as a sobering reminder to those in power that, when the masses are denied the means to effect change peacefully, they will resort to violence. Nevertheless, it is my hope that oppressed people today will be enabled to implement necessary social change peacefully. Revolutionary violence should be viewed as a last resort, not glorified as a necessity. The glorification of violence brings only destruction.
איך באַדאַנק דער פֿונדאַציע פֿאַר דער יידישער קולטור ע”ש יעקב זיפער און שלמה ווייסמאַן פֿאַר זייער שטיץ אין דערלאָזן אַז די דאָזיקע איבערזעצונג און טראַנסקריפציע זאָלן אַרויסקומען אויף דער וועלט. איך האָף אַז מען וועט לייענען די דאָזיקע הגדה מיט אַ נייגעריקן מוח און אַן אָֹפֿענעם האַרץ.	I wish to thank the Foundation for Yiddish Culture in Honour of Jacob Zipper and Shloime Wiseman for their support in making this translation possible. I hope this translation (and the original Yiddish work that is here digitised for the first time) will be read with an inquisitive mind and an open heart.